Sử dụng phương pháp grap và lược đồ tư duy nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong các giờ luyện tập, ôn tập phần phi kim ban cơ bản

Khúa lun tt nghip t duy cho HS. V. Phng phỏp nghiờn cu Chỳng tụi s dng phi hp cỏc phng phỏp sau: - Phng phỏp nghiờn cu lớ thuyt - Phng phỏp iu tra - Phng phỏp phng vn - Phng phỏp chuyờn gia - Phng phỏp thit k v s dng cỏc phn mm: grap, mindmap - Phng phỏp thc nghim - Phng phỏp thng kờ toỏn hc Nguyn Th Hu 3- - SP2 Khoa Húa hc Khúa lun tt nghip PHN II. NI DUNG Chng 1: C S L LUN V THC TIN CA TI 1.1. í ngha, tm quan trng ca cỏc bi ụn tp, luyn tp[ 2 ]. Bi luyn tp, ụn tp cú giỏ tr nhn thc to ln v cú ý ngha quan trng trong vic hỡnh thnh phng phỏp nhn thc v phỏt trin t duy cho hc sinh. C th l: - Bi luyn tp giỳp hc sinh tỏi hin li cỏc kin thc ó hc, h thng húa cỏc kin thc húa hc c nghiờn cu riờng l ca bi, ca chng cú mi liờn h logic vi nhau. T ú, giỳp hc sinh tỡm ra c nhng kin thc c bn nht v cỏc mi liờn h bn cht gia cỏc kin thc ó thu nhn c ghi nh v vn dng chỳng trong vic gii quyt cỏc vn hc tp - Thụng qua cỏc hot ng hc tp ca hc sinh trong bi luyn tp, ụn tp m giỏo viờn cú iu kin cng c, lm chớnh xỏc v chnh lớ, phỏt trin v m rng kin thc cho hc sinh. - Thụng qua cỏc hot ng hc tp trong gi luyn tp, ụn tp hỡnh thnh v rốn luyn cỏc k nng húa hc nh: k nng gii thớch vn dng kin thc, gii cỏc dng bi tp húa hc, s dng ngụn ng húa hc. - Thụng qua bi luyn tp, ụn tp m thit lp mi liờn h ca cỏc kin thc liờn mụn nh : toỏn hc, vt lớ, sinh vt, a lớ v s vn dng kin thc ca cỏc mụn hc ny gii quyt cỏc vn hc tp trong húa hc. 1.2. Cỏc phng phỏp thng c s dng trong gi ụn tp - luyn tp. 1.2.1. Phng phỏp thuyt trỡnh nờu vn [ 2 ] L phng phỏp dựng li trỡnh by, gii thớch ni dung bi hc mt cỏch chi tit, d hiu cho hc sinh tip thu. Giỏo viờn cú th trỡnh by bi ging vi mt khi lng kin thc ln cho nhiu ngi cựng nghe. i vi hc sinh, qua nghe ging nhanh chúng hiu vn v hc c phng phỏp trỡnh by vn hc tp mt cỏch cú h thng. Nguyn Th Hu 4- - SP2 Khoa Húa hc Khúa lun tt nghip Tuy nhiờn, õy l phng phỏp c thoi, hc sinh b ri vo tỡnh trng th ng, phi c gng nghe hiu, ghi nh v khụng cú c hi trỡnh by ý kin riờng ca mỡnh dn n thúi quen th ng . 1.2.2. m thoi tỡm tũi [ 2] m thoi l phng phỏp m trong ú thy t ra mt h thng cõu hi trũ ln lt tr li, ng thi cú th trao i qua li di s ch o ca thy. Cú ba phng phỏp c bn s dng trong gi hc ụn tp, luyn tp: - Thy t ra h thng nhng cõu hi riờng r ri ch nh hc sinh tr li. Ngun thụng tin cho c lp l t hp cỏc cõu tr li ca hc sinh. - Thy t cho c lp mt cõu hi chớnh, ri cho hc sinh ln lt tr li tng b phn ca cõu hi ln ú. Ngi sau b sung cho ngi trc, cui cựng giỏo viờn chnh lớ, kt lun v kin thc cn nm vng. - Thy nờu ra cõu hi chớnh, kốm theo nhng gi ý nhm t chc cho c lp tranh lun hoc t ra cỏc cõu hi ph cho nhau giỳp nhau gii ỏp. Cõu hi chớnh do thy a ra trong phng ỏn ny thng cha ng yu t kớch thớch tranh lun. Nhỡn chung phng phỏp dy hc ny thng c s dng nhiu hn. Qua cỏc cõu hi giỏo viờn tỡm hiu c vic nm bt v vn dng kin thc ca hc sinh. T ú, giỏo viờn bit c im mnh, yu ca hc sinh kp thi cú bin phỏp iu chnh. 1.2.3. Lm vic vi sỏch giỏo khoa [ 2 ] Hc sinh cú th s dng sỏch giỏo khoa h thng kin thc, lp bng so sỏnh, lp grap hoc lp lc t duy cho cỏc vn ụn tp. u im: Hc sinh lm vic mt cỏch c lp, tớch cc, to khụng khớ sụi ni trong gi hc v phỏt huy nng lc t duy ca hc sinh. Nhc im: Cõu hi ụn tp trong sỏch giỏo khoa cũn hn ch cha cp c ht tt c cỏc dng bi m hc sinh s gp trong bi thi vo cao ng v i hc. 1.2.4. Phng phỏp dy hc theo nhúm [ 7] Nguyn Th Hu 5- - SP2 Khoa Húa hc Khúa lun tt nghip Phng phỏp ny c ỏnh giỏ l mt phng phỏp dy hc tớch cc, hng vo hc sinh v t hiu qu cao trong gi ụn tp. Cu trỳc chung ca quỏ trỡnh dy hc theo nhúm Giỏo viờn Hc sinh Hng dn hc sinh t nghiờn cu T nghiờn cu cỏ nhõn T chc tho lun nhúm Hp tỏc vi bn trong nhúm T chc tho lun lp Hp tỏc vi cỏc bn trong lp Kt lun ỏnh giỏ T ỏnh giỏ, t iu chnh 1.2.5. S dng thớ nghim húa hc v cỏc phng tin trc quan trong bi luyn tp, ụn tp. [ 2 ] S dng thớ nghim biu din trong gi luyn tp, ụn tp khụng phi lp li thớ nghim ó biu din m cú th dựng cỏc thớ nghim mi, cú nhng du hiu chung ca thớ nghim ó lm nhng cú nhng du hiu ca kin thc mi nhm cng c, khc sõu kin thc, trỏnh s khỏi quỏt húa, suy din thiu chớnh xỏc hc sinh. Giỏo viờn cú th s dng thớ nghim húa hc nh mt dng bi tp nhn thc. Giỏo viờn t chc cho hc sinh tin hnh thớ nghim, quan sỏt, mụ t y hin tng v gii thớch hoc biu din dng thớ nghim vui v yờu cu hc sinh gii thớch . Vớ d: Khi luyn tp v tớnh cht ca oxi, lu hunh v cỏc hp cht ca chỳng cú th biu din thớ nghim: vit ch bng H2SO4 c trờn giy trng ... Nguyn Th Hu 6- - SP2 Khoa Húa hc Khúa lun tt nghip 1.2.6. S dng bi tp húa hc. [ 2 ] Bn thõn bi tp húa hc ó l PPDH tớch cc, song tớnh tớch cc ny c nõng cao hn khi c s dng nh l ngun kin thc hc sinh tỡm tũi. Hin nay, bi tp húa hc c xõy dng theo cỏc xu hng: - Loi b nhng loi bi tp húa hc nghốo nn nhng li cn n nhng thut toỏn phc tp gii. - Loi b nhng loi bi tp cú ni dung lt lộo, rc ri, phc tp, khụng thc tin. - Tng cng s dng bi tp thc nghim. - Tng cng s dng bi tp trc nghim khỏch quan. - Xõy dng bi tp liờn quan n bo v mụi trng, an ton thc phm. - a dng húa bi tp bng s , hỡnh v, bi tp thc nghim. Nh vy, s dng bi tp trong gi ụn - luyn tp nh ngun kin thc hc sinh tỡm tũi, khỏm phỏ kin thc, khỏm phỏ con ng lnh hi kin thc. Bờn cnh nhng PPDH thng c dựng ph bin trờn cũn cú nhng phng phỏp rt tớch cc, gúp phn nõng cao hn na cht lng gi luyn tp, ụn tp, ú l: phng phỏp s dng grap v lc t duy. Ni dung ca hai phng phỏp ny c th hin chi tit trong mc 1.3 v 1.4. 1.3 Phng phỏp grap dy hc [ 5, 6, 8] 1.3.1. Khỏi nim grap Grap ni dung dy hc l s phn ỏnh trc quan tp hp nhng kin thc c bn ca mt ni dung dy hc v logic phỏt trin bờn trong ca nú. Grap ni dung ca bi lờn lp l hỡnh thc cu trỳc húa mt cỏch trc quan, khỏi quỏt v sỳc tớch ni dung ca ti liu giỏo khoa a ra dy hc trong bi lờn lp. 1.3.2 Cỏc bc lp grap Bc 1: T chc cỏc nh : Cn tin hnh cỏc cụng vic chớnh sau: Nguyn Th Hu 7- - SP2 Khoa Húa hc Khúa lun tt nghip - Chn kin thc cht ti thiu ( kin thc c bn cn v ) - Mó húa kin thc cht cho sỳc tớch (dựng cỏc kớ hiu quy c) - t kin thc cht vo cỏc im (nh) trờn mt phng ca t giy. Bc 2: Thit lp cỏc cung Ni cỏc nh vi nhau bng cỏc mi tờn din t mi liờn h ph thuc gia cỏc ni dung kin thc c bn, sao cho phn ỏnh ỳng logic phỏt trin ni dung hc tp. Bc 3: Hon thin grap Sa cha lm cho grap trung thnh vi ni dung c mụ hỡnh húa v cu trỳc logic nhng phi m bo tớnh khoa hc, s phm v m thut v giỳp cho hc sinh lnh hi kin thc d dng. Khi tin hnh lp grap ni dung dy hc ta cn chỳ ý cỏc khõu: a. Xỏc nh nh ca grap: tỡm kin thc cht ca bi lờn lp. Giỏo viờn nghiờn cu ni dung cỏc bi hc trong chng xỏc nh kin thc cht (kin thc c bn, bn cht nht ) ca chng hoc ni dung cn luyn tp, ụn tp. Nhng kin thc cht cú th ng c lp, hoc cú th l mt tp hp ca nhiu kin thc khỏc v s c t cỏc nh ca grap. Vy mt nh cú th l mt kin thc hoc nhiu kin thc cựng loi. b. Mó húa kin thc cht. Mó húa kin thc cht cú ngha l bin ni dung cỏc kin thc cht cha ng ti cỏc nh ca grap thnh mt ni dung sỳc tớch bng cỏc kớ hiu v ngụn ng húa hc. Nhng kớ hiu dựng mó húa kin thc cht phi lm sao giỳp cho hc sinh cú th d dng gii mó c, vic mó húa kin thc cht c thy v trũ cựng nhau quy c trong tng bi lờn lp, tng tit hc. Vớ d xỳc tỏc ghi l xt ỏp sut ghi l P cụng thc phõn t ghi l CTPT. Nguyn Th Hu 8- - SP2 Khoa Húa hc