Hệ thống câu hỏi gợi mở hình thành kiến thức mới trong day học nội dung số thập phân cho học sinh lớp 5

khoa, c gng lm cho hc sinh ghi nh nhng iu giỏo viờn ging. Cỏch dy ny ra cỏch hc th ng, thiờn v ghi nh mỏy múc, ớt chu suy ngh cho nờn ó hn ch cht lng, khụng ỏp ng yờu cu phỏt trin nng ng ca xó hi hin i. khc phc tỡnh trng ny, cỏc nh s phm kờu gi i mi PPDH theo hng phỏt huy tớnh tớch cc ch ng ca hc sinh trong quỏ trỡnh hc tp. PPDH tớch cc hng ti vic hot ng húa, tớch cc húa hot ng ca ngi hc ch khụng phi l tp trung vo phỏt huy tớnh tớch cc ca ngi dy. Trong PPDH tớch cc, ngi hc i tng ca hot ng dy, ng thi l ch th ca hot ng hc. Thụng qua hot ng hc di s ch o ca thy, ngi hc phi tớch cc ch ng ci bin mỡnh v kin thc, k nng, thỏi , hon thin nhõn cỏch. Cỏch dy v hc nh th s phỏt huy tớnh tớch cc t giỏc ca hc sinh, to ra hng thỳ, bi dng ng c hc tp. Tớnh tớch cc hc tp biu hin rừ nht nhng du hiu nh: hng hỏi tr li cõu hi ca giỏo viờn, b sung cỏc cõu tr li ca bn, thớch phỏt biu ý kin ca mỡnh trc vn nờu ra, hay nờu thc mc, ũi hi gii thớch cn k nhng vn cha rừ, ch ng vn dng nhng kin thc k nng nhn thc vn mi, tp trung chỳ ý vo vn ang hc, kiờn trỡ hon thnh cỏc bi tp, khụng nn trc nhng tỡnh hung khú 1.2.2.2. Khi t chc, hng dn cỏc hot ng ca hc sinh, giỏo viờn phi khai thỏc v vn dng mt cỏch hp lớ cỏc mt tớch cc ca PPDH c v mi giỳp hc sinh huy ng cỏc kin thc ca mỡnh. Hc sinh c t vo nhng tỡnh hung ca i sng thc t ngi hc c trc tip quan sỏt, tho lun gii quyt vn t ra theo suy ngh ca 11 mỡnh, t ú nm c kin thc, k nng mi, va nm c phng phỏp lm ra kin thc, k nng ú, khụng rp theo nhng khuụn mu sn cú. Thụng qua tho lun, tranh lun tp th, ý kin ca mi cỏ nhõn c bc l, khng nh hay bỏc b, qua ú ngi c c nõng mỡnh lờn mt trỡnh mi. Hc sinh tr thnh cỏ nhõn trong mt tp th mang khỏt vng c khỏm phỏ, hiu bit. c bit l khi xut hin nhng vn gay cn, lỳc xut hin thc s nhu cu phi hp gia cỏ nhõn v tp th hon thnh mt nhim v chung. Trong hot ng nhúm s khụng cú hin tng li; tớnh cỏch nng lc ca mi thnh viờn c bc l, un nn phỏt trin; ý thc t chc tinh thn tng tr lm cho cỏc thnh viờn quen dn vi s phõn cụng hp tỏc trong lao ng xó hi. Dy v hc nh th s giỳp hc sinh bit cỏch hot ng tớch cc, tham gia cỏc chng trỡnh hnh ng ca cng ng. 1.2.2.3. i mi PPDH Toỏn l mt quỏ trỡnh lõu di, nú gn bú cht ch vi i mi mc tiờu, ni dung, c s vt cht, v thit b o to giỏo viờn, ch o v ỏnh giỏ ca mụn hc. i mi PPDH Toỏn thnh cụng thỡ phi i mi ng b, vn ny rt ln v phc tp, song trc mt nờn chỳ ý i mi nhng vn liờn quan trc tip ti dy v hc. + Trc ht l v mc tiờu dy hc. Chng trỡnh dy hc Toỏn Tiu hc truyn thng ch yu bao gm cỏc mc ớch cn t v danh mc cỏc ni dung dy hc, nờn trong i mi chng trỡnh Toỏn Tiu hc truyn thng ch yu bao gm: mc ớch cui cựng, nhng ni dung kin thc v phm cht nng lc cn t c hc sinh, cỏc phng phỏp v phng tin dy hc, cỏc hot ng c th, cỏch thc ỏnh giỏ kt qu hc tp ca hc sinh. 12 + V o to giỏo dc Giỏo viờn phi c o to chu ỏo, thớch ng vi nhng thay i v chc nng nhim v rt a dng ca mỡnh. Cú kin thc sõu rng, cú trỡnh s phm lnh ngh, bit ng x tinh t, bit s dng cụng ngh thụng tin vo dy hc, bit nh hng phỏt trin ca hc sinh theo mc tiờu giỏo dc nhng cng m bo c s t do ca hc sinh trong hot ng nhn thc. + V i mi ỏnh giỏ kt qu hc tp ca hc sinh ỏnh giỏ nm cui mt giai on giỏo dc v nú s khi u cho mt giai on giỏo dc tip theo vi yờu cu cao hn, cht lng mi hn. Kim tra ỏnh giỏ phi chuyn bin mnh theo hng phỏt trin thụng minh sỏng to ca hc sinh, khuyn khớch vn dng linh hot cỏc kin thc k nng ó hc vo tỡnh hung thc t. 1.3. Phng phỏp gi m - vn ỏp 1.3.1. Phng phỏp vn ỏp Phng phỏp vn ỏp l phng phỏp trong ú giỏo viờn t ra nhng cõu hi hc sinh tr li hoc cú th tranh lun vi nhau v c giỏo viờn, qua ú lnh hi c ni dung bi hc. Cn c vo tớnh cht ca hot ng nhn thc, ngi ta phõn bit 3 hỡnh thc vn ỏp sau: - Vn ỏp tỏi hin: Giỏo viờn t ra nhng cõu hi, ch yờu cu hc sinh nh li nhng kin thc ó bit v tr li da vo trớ nh, khụng cn suy lun. ú l hỡnh thc cn dựng khi t mi quan h gia kin thc ó hc vi kin thc sp hc hoc khi cn cng c kin thc va mi hc. - Vn ỏp gi m (hay cũn gi l vn ỏp tỡm tũi): Giỏo viờn dựng mt h thng cõu hi c sp xp hp lớ giỳp hc sinh tng bc phỏt hin ra bn cht s vt. - Vn ỏp gii thớch - minh ha: nhm mc ớch lm sỏng t mt vn 13 no ú. Giỏo viờn ln lt nờu nhng cõu hi kốm theo nhng vớ d minh ha hc sinh d hiu, d nh. Hỡnh thc ny c bit cú hiu qu khi cú s h tr ca cỏc phng tin nghe nhỡn. Trong quỏ trỡnh dy hc, giỏo viờn cú th s dng c 3 hỡnh thc trờn. Tuy nhiờn, hỡnh thc vn ỏp - gi m chim u th hn hn. Cn khuyn khớch giỏo viờn s dng hỡnh thc ny. 1.3.2. Phng phỏp gi m - vn ỏp trong dy hc Toỏn Tiu hc 1.3.2.1. Quan nim Phng phỏp gi m - vn ỏp trong dy hc toỏn Tiu hc l PPDH trong ú giỏo viờn khụng trc tip a ra nhng kin thc hon chnh m s dng mt h thng cõu hi hng dn hc sinh suy ngh tr li, t ú tin ti cỏc k nng kin thc cn thit. 1.3.2.2. Quy trỡnh thc hin Tiu hc, giỏo viờn thng t chc hot ng ca hc sinh trong phng phỏp gi m - vn ỏp theo cỏc bc sau: Bc 1: Giỏo viờn t cõu hi nh, riờng r Bc 2: Giỏo viờn ch nh tng hc sinh tr li hoc hc sinh t nguyn tr li (mi hc sinh tr li 1 cõu hi v trc mi cõu hi nờn dnh thi gian cho hc sinh suy ngh tr li) Bc 3: Giỏo viờn tng hp ý kin v nờu ra kt lun da vo nhng cõu tr li ỳng ca hc sinh. 1.3.2.3. Vai trũ, tỏc dng v phm vi s dng ca phng phỏp gi m - vn ỏp trong dy hc Toỏn Tiu hc. - Phm vi s dng: Trong mt s tit dy Toỏn Tiu hc, giỏo viờn thng phi thc hin cỏc bc: kim tra kin thc c lm c s gii thiu bi mi, hỡnh thnh 14 kin thc mi, luyn tp cng c cỏc kin thc va hỡnh thnh. Phng phỏp gi m - vn ỏp c dựng khỏ ph bin cỏc bc trong mt tit dy. Cú th khng nh rng, phng phỏp gi m - vn ỏp rt cn thit v rt thớch hp vi cỏc dng bi hc Toỏn Tiu hc. - Vai trũ: Phng phỏp gi m - vn ỏp phự hp vi yờu cu i mi phng phỏp dy hc bi nú khụng by t sn kiu thc m vi phng phỏp ny, giỏo viờn kớch thớch hc sinh t tỡm kim kin thc thụng qua h thng cõu hi. Phng phỏp ny phự hp vi vic dy Toỏn Tiu hc (vỡ nhỡn chung n v kin thc trong mi tit l nh), nú giỳp ngi hc tp dt suy ngh v din t khi tr li cõu hi, kin thc c hỡnh thnh theo cỏch giỳp nh lõu hiu k v t tin hn. - Tỏc dng: + Phng phỏp ny to iu kin cho hc sinh tớch cc, ch ng, c lp suy ngh trong hnh ng tỡm ra kin thc mi. + Gúp phn lm cho hc Toỏn lp sụi ni, ny sinh, gõy hng thỳ hc tp, to nim tin vo kh nng hc tp ca mỡnh, rốn luyn cho hc sinh cỏch ngh v nng lc din t hiu bit ca mỡnh, lm cho cỏc em tip thu c cỏc kin thc Toỏn hc nhanh chúng, vng chc. + Giỳp thu thp thụng tin t phớa hc sinh kp thi iu chnh hot ng dy hc. 1.3.3. Mt s yờu cu c bn khi s dng phng phỏp gi m - vn ỏp Mt l: Xõy dng c mt h thng cõu hi tha món cỏc yờu cu sau: -Cỏc cõu hi phi phự hp vi cỏc loi i tng hc sinh, khụng quỏ 15 khú hoc quỏ d. - Mi cõu hi cn cú ni dung chớnh xỏc, phự hp vi mc ớch, yờu cu ni dung bi hc. Cõu hi phi gn, rừ rng khụng mp m, khú hiu hoc cú th hiu theo cỏch khỏc. - Cựng mt ni dung cú th hi bng nhiu cỏch khỏc nhau t duy nng ng, hiu kin thc t nhiu gúc . - Cỏc cõu hi cú liờn quan cht ch vi nhau. Cõu hi trc l tin cho cõu hi sau. Cõu hi sau l s k tc v phỏt trin kt qu ca cõu hi trc. Mi cõu hi l mt cỏi nỳt ca tng b phn m hc sinh cn ln lt thỏo g c kt qu cui cựng. - Cõu hi phi gi m ra vn cho hc sinh suy ngh. Thụng thng ni dung cuc m thoi gn vi vic phỏt hin - gii quyt vn , tỡm cỏch gii mt bi toỏn. Nờn hn ch nhng cõu hi m ch cn tr li cú hoc khụng. - Trong dy hc Toỏn, cú nhiu cõu hi cn phi c khai thỏc bng cỏch ch nh, ụi khi thay th bng mt s cõu hi khỏc giỳp hiu bi - Da vo kinh nghim dy hc, cn d oỏn trc kh nng tr li chun b sn mt s cõu hi ph, kiờn trỡ dn dt hc sinh tỡm tũi kin thc qua quỏ trỡnh suy ngh tr li cõu hi. Hai l: - Sau khi cỏc cõu hi c t ra thỡ cn lng nghe v yờu cu c lp cựng nghe v tho lun v cỏc cõu tr li, nhn xột, b sung sa sai nu cn. Giỏo viờn phi l ngi a ra kt lun cui cựng khng nh tớnh ỳng n ca cỏc cõu tr li, cn chỳ ý lm rừ, khen ngi nhng iu hay, sa cha, ch ra nhng ch d v da vo ú m chớnh xỏc húa cỏc kin thc. - Khi a ra cõu hi cn cú thi gian cho hc sinh suy ngh v tr li 16