Nhân tố con người và vai trò của nó trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay

Khóa luận tốt nghiệp Trong quan điểm về thực hiện một nền dân chủ Xã hội chủ nghĩa theo Người phải là một nền dân chủ chân chính, không hình thức, không cực đoan trong đó mỗi con người cụ thể phải được đảm bảo những quyền lợi và nghĩa vụ theo hiến pháp và pháp luật. Con người với tư cách là những cá nhân không tồn tại biệt lập mà tồn tại trong mối quan hệ biện chứng với cộng đồng dân tộc và các loài người trên thế giới. Con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh không tồn tại như một phạm trù bản thể luận có tính trừu tượng hóa và khái quát hóa mà được đề cập đến một cách cụ thể là nhân dân Việt Nam, những con người lao động nghèo khổ bị áp bức cùng cực dưới ách thống trị của chế độ phong kiến, đế quốc, là dân tộc Việt Nam bị đô hộ bởi chủ nghĩa thực dân và mở rộng hơn nữa là những “ nô lệ mất nước” và “người cùng khổ”. Lôgic phát triển tư tưởng của Người là xuất phát từ chủ nghĩa yêu nước để đến với chủ nghĩa Mac – Lênin, đến với chủ nghĩa quốc tế chân chính. Theo lôgic phát triển tư tưởng ấy khái niệm “ con người” của Hồ Chí Minh tiếp cận với khái niệm “ giai cấp vô sản cách mạng”. Người đề cập đến giai cấp vô sản cách mạng và sự thống nhất về lợi ích căn bản của giai cấp đó với các tầng lớp nhân dân lao động khác (đặc biệt là nông dân). Người nhận thức một cách sâu sắc rằng, chỉ có cuộc cách mạng duy nhất và tất yếu đạt tới được mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và toàn thể nhân loại khỏi mọi sự nô dịch, áp bức. Toàn bộ các tư tưởng, lý luận (chiếm một khối lượng lớn trong các tác phẩm của Người) bàn về cách mạng. Về thực chất chỉ là sự cụ thể hóa bằng thực tiễn tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh. Trong tư tưởng của Hồ Chí Minh, con người được khái niệm vừa là mục tiêu của sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, vừa là động lực của chính sự nghiệp đó. Tư tưởng đó được thể hiện rất triệt để và cụ thể trong lý luận chỉ đạo cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân và xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Nguyễn Thị Thắm 11 K34A - GDCD Khóa luận tốt nghiệp Không chỉ trong lý luận về đấu tranh giành độc lập dân tộc mà cả trong lý luận xây dựng Chủ nghĩa xã hội, khi định ra những mục tiêu của Chủ nghĩa xã hội trước hết cần có con người Xã hội chủ nghĩa, Hồ Chí Minh đã thể hiện nhất quán quan điểm về con người: con người là mục tiêu đồng thời vừa là động lực của sự nghiệp giải phóng xã hội và giải phóng chính bản thân con người. Tấm lòng Hồ Chí Minh luôn hướng về con người, Người luôn yêu thương, tin tưởng con người, nhân dân trước hết là người lao động, nhân dân nước mình và nhân dân các nước khác trên thế giới. Với Hồ Chí Minh lòng thương yêu nhân dân, thương yêu nhân loại là không bao giờ thay đổi. Người có một niềm tin lớn ở sức mạnh sáng tạo của con người. Tin vào quần chúng, theo quan điểm của Hồ Chí Minh đó là một trong những phẩm chất của người Cộng sản. Và đây chính là chỗ khác căn bản: khác về chất giữa quan điểm của Hồ Chí Minh với quan điểm của các nhà Nho yêu nước xưa kia về con người. Nếu như quan điểm của Hồ Chí Minh: “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết toàn dân” [15, tr.32] thì các nhà Nho phong kiến xưa kiến mặc dù có các tư tưởng tích cực “lấy dân làm gốc” mặc dù cũng chủ trương “khoan thư sức dân” nhưng quan điểm của các ông mới chỉ dừng lại ở chỗ coi việc dựa vào dân như là một “kế sách”, một phương tiện để thực hiện mục đích trị nước, bình thiên hạ. Ngay cả những bậc sỹ phu tiền bối của Hồ Chí Minh, tuy là những người yêu nước một cách nhiệt thành nhưng họ chưa có một quan điểm đúng đắn và đầy đủ về nhân dân, chưa có đủ niềm tin vào sức mạnh quần chúng của nhân dân. Quan điểm tin vào dân, vào nhân tố con người của người thống nhất với quan điểm của Mác và Angghen, Lênin “quần chúng nhân dân là người sáng tạo chân chính ra lịch sử”. Tóm lại, quan điểm về con người, coi con người là một thực thể thống nhất của cái “cá nhân” và cái “xã hội”con người tồn tại trong mối quan hệ biện chứng giữa cá nhân với cộng đồng, dân tộc, giai cấp nhân loại, yêu thương con người, Nguyễn Thị Thắm 12 K34A - GDCD Khóa luận tốt nghiệp tin tưởng tuyệt đối ở con người, coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp giải phóng xã hội và giải phóng chính bản thân con người, đó là những luận điểm cơ bản trong tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh. Xuất phát từ những luận điểm đúng đắn đó, trong khi lãnh đạo nhân dân cả nước tiến hành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, Hồ Chí Minh luôn tin ở dân, hết lòng yêu quý nhân dân, biết tổ chức và phát huy sức mạnh của nhân dân. Tư tưởng về con người thông qua thực tiễn cách mạng của Người đã trở thành sức mạnh vật chất to lớn và là nhân tố quyết định sự thắng lợi của chính sự nghiệp cách mạng ấy. Đảng Cộng Sản Việt Nam do chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động. Tư tưởng về con người của Đảng Cộng Sản Việt Nam nhất quán với tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh. Sự nhất quán ấy được thể hiện qua đường lối lãnh đạo cách mạng và qua các chủ trương, chính sách của Đảng trong suốt quá trình Đảng lãnh đạo công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong sự nghiệp đồi mới đất nước hiện nay ta tiến hành chủ trương công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tư tưởng đó tiếp tục được Đảng ta quán triệt vận dụng và phát triển. Con người Việt Nam đang là trung tâm trong “chiến lược phát triển toàn diện”, đang là động lực của công cuộc xây dựng xã hội mới với mục tiêu dân giàu, nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, vững bước đi lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội. 1.2. Mục tiêu và vai trò của con người trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội của nước ta hiện nay. 1.2.1. Mục tiêu phát triển con người trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Nguyễn Thị Thắm 13 K34A - GDCD Khóa luận tốt nghiệp Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước năm 1976 đã xác định một trong những đặc trưng của Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là: “con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, tự do hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân” [4, tr.9]. Trong báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ VIII một quan điểm cơ bản được khẳng định: “tăng trưởng kinh tế phải gắn với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và trong suốt quá trình phát triển” [6, tr.113]. Quan điểm này là sự diễn đạt cụ thể hơn mục tiêu phát triển của đất nước đã được nêu trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Sự lựa chọn mô hình này một mặt thể hiện sự tiếp tục quan điểm trước sau như một của Đảng ta, đó là quan điểm giải phóng dân tộc kết hợp chặt chẽ với giải phóng xã hội và giải phóng con người, giành độc lập cho Tổ quốc đi liền với thống nhất Tổ quốc và đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Định hướng có ý nghĩa chiến lược đó chính là thể hiện tư tưởng vì con người của mục tiêu phát triển con người Việt Nam toàn diện trong công cuộc xây dựng đất nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Muốn Chủ nghĩa cộng sản thực hiện được, cần phải có kỹ nghệ, nông nghiệp và tất cả mọi người đều được phát triển hết khả năng của mình”. Đó chính là mục tiêu mà Chủ nghĩa xã hội hướng tới: giải phóng con người nhằm phát triển mọi tiềm năng, giá trị nhân cách của con người. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước Đảng Cộng Sản Việt Nam xác định: Phát triển con người, với tư cách vừa là động lực, vừa là mục đích của cách mạng, của sự nghiệp đổi mới đất nước. Đây cũng là mục tiêu nhân văn của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nội dung cốt lõi là lý tưởng độc lập Nguyễn Thị Thắm 14 K34A - GDCD Khóa luận tốt nghiệp dân tộc và Chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Mac – LêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm mục tiêu tất cả vì con người, vì hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự do, toàn diện của con người. Con người trong quan niệm của Hồ Chí Minh và của Đảng ta không phải là con người trừu tượng mà là những cá nhân, những tập thể, những tầng lớp người cụ thể. Vì hạnh phúc của mỗi người dân, của đồng bào và của cả dân tộc Việt Nam là mục tiêu phấn đấu của Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Ngay trong thời kỳ cách mạng giành độc lập cho dân tộc, Hồ Chí Minh đã nói: “tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” [16, tr.185]. Ngày nay trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để đi lên Chủ nghĩa cộng sản, mục tiêu xây dựng con người được đặt ra một cách thiết thực và trực tiếp. Vấn đề con người là mục tiêu của sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội ở nước ta là một vấn đề có tính chiến lược. Đại hội của Đảng đã đề ra đường lối và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Xuất phát từ tình hình hiện nay và yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới, đường lối kinh tế của Đảng ta được xác định là: Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp, ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất phù hợp theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, phát huy cao nội lực đồng thời tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài và chủ động hội nhập kinh tế, quốc tế, phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, từng bước cải thiện cơ sở vật chất và tinh thần của nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ và cải thiện môi trường, kết hợp phát triển kinh tế xã hội với tăng cường quốc phòng an ninh và trật tự xã hội. Đây là con đường phát triển bền vững đất nước nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Hay nói cách khác là con Nguyễn Thị Thắm 15 K34A - GDCD Khóa luận tốt nghiệp đường phát triển nhằm tới một mục tiêu kép: vừa phát triển kinh tế, vừa phát triển con người và xã hội, vừa phấn đấu để dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng. Như vậy, lấy phát triển con người làm mục tiêu chiến lược, chúng ta cần chú ý những vấn đề sau: - Cần quan tâm đến lợi ích của con người, gồm lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần, trước hết là lợi ích vật chất. Hồ Chí Minh cho rằng: “ không có chế độ nào tôn trọng con người, chú ý xem xét lợi ích cá nhân đúng đắn và bảo đảm cho nó được thỏa mãn bằng chế độ Xã hội chủ nghĩa và Cộng sản chủ nghĩa” [16, tr.125]. - Cần bảo đảm và phát huy quyền dân chủ của nhân dân trong đời sống xã hội bắt đầu từ thế kỷ XXI chắc chắn sẽ có nhiều biến đổi to lớn, khoa học và công nghệ sẽ có những bước tiến bất ngờ. Vì vậy nhiệm vụ đặt ra cho mỗi người, mỗi quốc gia là phải làm chủ được các thành tựu văn minh. Vậy con người là chủ thể của lịch sử nên chính con người chứ không phải đối tượng nào khác, phải loại trừ những yếu tố ngăn cản tự do, hạnh phúc của con người, đồng thời thúc đẩy làm biến đổi xã hội theo chiều hướng ngày càng tốt đẹp hơn. Không chỉ vậy mà thế giới hiện nay còn chứa đựng còn chứa đựng những yếu tố khác đe dọa tự do và hạnh phúc của con người như: đói nghèo, dịch bệnh, thất học, ô nhiễm môi trường, bất bình đẳng xã hội, chiến tranh,…Do đó mọi chủ trương chính sách, mọi hành động của các cộng đồng quốc tế, của các quốc gia và hành động của mỗi cá nhân phải nhằm bảo vệ con người, vì tự do hạnh phúc của con người. Vì con người là chủ thể của lịch sử nên con người cần được tôn trọng, cần phải được đảm bảo các quyền lợi chính đáng của mình, con người phải là mục tiêu của mọi tiến bộ xã hội. Hiện nay Chủ nghĩa tư bản đang phát triển mạnh nhưng theo quy luật tiến hóa của lịch sử, tương lai sẽ thuộc về một xã hội tốt đẹp Nguyễn Thị Thắm 16 K34A - GDCD