Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tác phẩm kịch của victo huygô

nú nhõn vt chớnh l ngi dn dt ngi c vo mt th gii riờng ca i sng trong mt thi k lch s nht nh [5, 126]. Tớnh cỏch ca nhõn vt mang vai trũ ht sc quan trng i vi c ni dung v hỡnh thc ca tỏc phm vn hc. V ni dung: nhõn vt vi tớnh cỏch ca nú l phng tin nh vn th hin t tng ca tỏc phm, nú cú nhim v c th húa s thc hin ca ch tỏc phm, tc l thụng qua hnh ng v mi liờn h gia cỏc tớnh cỏch, ngi c s cú nhng khỏi quỏt u tiờn v mt nhn thc t tng. V hỡnh thc: nhõn vt vi tớnh cỏch ca nú quyt nh phn ln cỏc yu t nh kt cu, ngụn ng, cỏc bin phỏp th hinV lun im ny Hờghen ó tng núi tớnh cỏch l im trung tõm ca mi liờn h gia ni dung v hỡnh thc. Nh vy, tớnh cỏch mt phng din no ú ó tr thnh cu ni gia hai mt ni dung v hỡnh thc ca tỏc phm vn chng. Tuy nhiờn, tớnh cỏch nhõn vt mang tớnh cht lch s, tc l mi thi i khỏc nhau tớnh cỏch c cao hay coi nh ph thuc vo nhn thc v quan im lch s, cú th cựng mt tớnh cỏch trong thi k ny c tụn sựng, ca ngi thỡ n sau khụng hn c ỏnh giỏ nh vy. ú l nhng vai trũ, chc nng ca nhõn vt trong tỏc phm vn chng. Vi nhng vai trũ nh th, chỳng ta cú th khng nh nhõn vt l yu t khụng th thiu trong tỏc phm vn chng, gúp phn to nờn s hp dn v sc sng bn lõu cho tỏc phm vn chng. 1.1.3. Cỏc loi nhõn vt vn hc c bn Nhõn vt vn hc l hin tng ht sc a dng. Cỏc nhõn vt thnh cụng thng l nhng sỏng to c ỏo, khụng lp li. Nh vn trong quỏ trỡnh sỏng tỏc, mun xõy dng nhõn vt theo phong cỏch riờng ca mỡnh vỡ th nhõn vt vn hc rt phong phỳ. Nhng nhỡn tng th trong lch s vn hc t trc ti nay, cỏc nh nghiờn cu lớ lun vn hc ó chia th gii nhõn vt Bùi Thị Hồng 11 Khoa Ngữ Văn thnh cỏc kiu loi khỏc nhau ngi c d tip nhn, d phõn tớch v khỏm phỏ theo tiờu chớ nh: ni dung, cu trỳc, chc nng ca nhõn vt. Th nht, da trờn vai trũ ca nhõn vt i vi cu trỳc v ct truyn ca tỏc phm cú nhõn vt chớnh, nhõn vt ph, nhõn vt trung tõm. Nhõn vt chớnh l nhõn vt úng vai trũ ch cht, xut hin nhiu, gi v trớ then cht ca ct truyn hoc tuyn ct truyn. ú l con ngi liờn quan n cỏc s kin ch yu ca tỏc phm, l c s tỏc gi trin khai ti c bn ca mỡnh. Trong cỏc nhõn vt chớnh li cú th nhn thy ni lờn nhõn vt trung tõm xuyờn sut tỏc phm t u n cui v mt ý ngha. ú l ni quy t cỏc mi mõu thun ca tỏc phm, l ni th hin vn trung tõm ca tỏc phm [13, 71]. Trong tỏc phm vn chng, ngoi nhõn vt chớnh cũn li l nhõn vt ph mang cỏc tỡnh tit, s kin, t tng cú tớnh cht ph tr, b sung. Th hai, da trờn phng din h t tng, v quan h i vi lớ tng nhõn vt li cú th chia ra lm nhõn vt chớnh din (nhõn vt tớch cc) v nhõn vt phn din (nhõn vt tiờu cc). Hai kiu nhõn vt ny cng mang tớnh lch s. Nhõn vt chớnh din mang lớ tng, quan im t tng, o c tt p ca tỏc gi, ca thi i m tỏc gi khng nh v cao nh nhng tm gng v phm cht tt p ca con ngi mt thi. Trỏi li, nhõn vt phn din mang nhng phm cht xu xa trỏi vi o lớ v lớ tng, ỏng lờn ỏn, ph nh. Ngoi hai cỏch chia ph bin nh vy v nhõn vt. Da vo kiu cu trỳc nhõn vt, ngi ta li cú th núi ti nhõn vt chc nng, nhõn vt loi hỡnh, nhõn vt tớnh cỏch v nhõn vt t tng. Trong phm vi cú hn ca khúa lun, chỳng tụi xin khụng bn sõu v nhng loi nhõn vt ny. Vic phõn chia nhõn vt thnh cỏc kiu loi khỏc nhau nh trờn, tt nhiờn u mang tớnh cht tng i v bỡnh din no ú cũn mang tớnh cht lch s. Nhng tu chung Bùi Thị Hồng 12 Khoa Ngữ Văn li, iu cn chỳ ý nht vn l kh nng phn ỏnh v tỏc ng n cuc sng, kh nng hp dn, lụi cun ngi c ca nhõn vt. 1.1.4. Nhõn vt trong tỏc phm kch Núi nh nh nghiờn cu vn hc Hunh Lý: Chỳng ta khụng ging dy kch vi t cỏch l mt loi hỡnh ngh thut m ch ging dy kch v phng din vn hc [3, 239] thỡ nhõn vt kch chỳng ta xem xột cng khụng phi l din viờn trờn sõn khu c húa trang, din xut theo s ch o ca o din m l nhõn vt ca kch bn vn hc, chớnh xỏc hn l mt nhõn vt vn hc bi kch bn vn hc cng l mt loi vn. mi loi vn khỏc nhau thỡ c trng nhõn vt cng khỏc nhau. Nu nhõn vt trong tỏc phm t s c miờu t mt cỏch t m, mang nhiu mu sc thm m, nhõn vt trong tỏc phm tr tỡnh thiờn v khỏm phỏ cm xỳc, tỡnh cm thỡ nhõn vt kch li cú nhng nột khu bit c thự. Vi mc ớch vit din trờn sõn khu, kch bn vn hc chu s chi phi ca khụng gian, thi gian do ú buc nhõn vt cng cú nhng c im phự hp vi th loi. c im ni bt th nht: Nhõn vt kch xut hin vo lỳc dũng chy ca cuc i ang cao tro, sụi ng nht. Bi vỡ, trong truyn, tiu thuyt khụng hn nh v khụng gian, thi gian nờn nh vn cú th cp n nhõn vt mt cỏch t m, k lng theo ý ch quan ca nh vn, nhng mi xung t ca cỏc nhõn vt c xem xột t trng thỏi manh nha, õm ri n giai on i lp, u tranh xung t Nhng kch do hn nh ca khụng gian, thi gian nờn khi nhõn vt xut hin trong tỏc phm cng l lỳc hon cnh, mõu thun ca ct truyn kch ó phỏt trin ti ch xung t, ũi hi phi gii quyt. ú chớnh l lỳc dũng chy ca cuc i khụng ờm m ó cú dũng xoỏy bt u d di. Trong hon cnh cam go y, cỏc nhõn vt mi cú c hi t bc l mỡnh rừ rng v chớnh xỏc nht. Bùi Thị Hồng 13 Khoa Ngữ Văn c im riờng bit th hai ca nhõn vt trong tỏc phm kch: Nhõn vt kch l loi nhõn vt hnh ng. Nu trong tỏc phm tr tỡnh mi tỏc ng ca mụi trng sng u lm cho nhõn vt ny sinh tỡnh cm, cm xỳc rung ng thỡ trong tỏc phm kch li dn n nhõn vt hnh ng (tt nhiờn khụng phi bt c s tỏc ng no ca hon cnh sng cng dn n nhõn vt hnh ng). Bi nhõn vt kch cú hnh ng thỡ mi i ti gii quyt mõu thun, xung t v cng qua hnh ng l c s nhõn vt t bc l tớnh cỏch ca mỡnh. Chỳng ta cn hiu hnh ng õy bao gm c hnh vi c ch, vic lm, c hnh ng ngụn ng (tc li núi ca nhõn vt). Li núi ca nhõn vt trong kch mang tớnh hnh ng khỏ rừ nột, thụng qua ngụn ng ta cú th thy hnh ng tn cụng - phn cụng, thm dũ - lng trỏnh, cht vn - chi cói, thuyt phc - ph nhn, e da - coi thng, cu xin - t chi Ct truyn ca kch rt tp trung, li din ra theo mt nhp rt gp rỳt nờn nhng hnh ng cng dn dp, cụ ỳc hn, liờn tip hnh ng n lm ny sinh hnh ng kia. Cỏc hnh ng nhng mc khỏc nhau tựy tng tớnh cỏch v mc cng thng ca mõu thun, xung t. Nột c trng th ba ca nhõn vt kch ú l: nhõn vt kch cú s bin i s phn d dng, nhanh chúng cng vn do tớnh quy phm ca khụng gian, thi gian trong kch, buc ngh s phi th hin c tt c cỏc mõu thun, xung t cựng vi vic gii quyt cỏc mõu thun, xung t y trong mt thi gian nht nh. Cho nờn cựng vi mi ln mõu thun, xung t c gii quyt li l mt ln s phn nhõn vt thay i. Trong th tr tỡnh, do cm xỳc úng vai trũ ch yu nờn bin i trong th ch yu l bin i v tõm trng, khụng cú bin i s phn cng nh con ng i ca nhõn vt. Do c im ct lừi ca kch l nhng mõu thun, xung t nờn nhõn vt kch thng c khc ha tớnh cỏch rt ni bt. Mi nhõn vt kch thng mang ớt phm cht thm m nhng phm cht ú phi ni tri. Bùi Thị Hồng 14 Khoa Ngữ Văn Timụphờộp ó tng gii thớch: Hỡnh tng kch phn ỏnh nhng mõu thun ca cuc sng ó chớn mui gay gt nht v ó c xỏc nh. Chớnh vỡ vy nú ó c xỏc nh trờn c s nhn mnh trong tớnh cỏch con ngi s cm xỳc phin din do cỏc mõu thun trờn quy nh [13, 254]. T s ni bt v tớnh cỏch nh th, cỏc nhõn vt d dng ng thnh cỏc tuyn riờng trong mi tuyn, nhõn vt cú nhng c im chung no ú, cng i lp mõu thun vi tuyn khỏc nhng tớnh cỏch ni bt v tớnh cỏch ớt phm cht thm m ca nhõn vt kch khụng cú ngha rng nht nht mi hng ng, suy ngh ca nhõn vt u n gin, mt chiu, m xoay quanh nột ni bt cũn cú nhng tớnh cỏch khỏc va tng quan, va tng phn lm cho gng mt nhõn vt sinh ng v a dng hn. Nh vy, t nhng c im chung v nhõn vt, vo kch ó cú nhng nột riờng, c thự mang mu sc th loi. Nh vn l ngi cn nhy cm i vi iu ú xõy dng nhõn vt trong tỏc phm ca mỡnh sao cho phự hp vi th loi. 1.2. Lý lun v ngh thut xõy dng nhõn vt kch Nh ó trỡnh by trờn, nhõn vt ngoi chc nng quan trng l phng tin nh vn gi gm ý tng ngh thut ca mỡnh, cũn cú vai trũ quyt nh ti phn ln nhng yu t hỡnh thc ca tỏc phm vn chng. Vỡ th qua mi yu t hỡnh thc ca tỏc phm, ta s thy c c th ngh thut xõy dng nhõn vt ca tỏc gi. Cng ging nh cỏc tỏc phm t s, tr tỡnh, cỏc tỏc phm kch cng phi cn n cỏc bin phỏp ngh thut th hin nhõn vt. xõy dng c nhõn vt trong tỏc phm kch mt cỏch sinh ng, hp dn, cỏc tỏc gi s dng cỏc th phỏp ngh thut sao cho nhõn vt hin lờn trc mt ngi c cng c th, cng rừ nột thụng qua cng nhiu cỏc giỏc quan cng tt. Cỏc phng thc th hin nhõn vt kch ht sc a dng, trong ú phi k n bn Bùi Thị Hồng 15 Khoa Ngữ Văn yu t ngh thut sau : Bin phỏp i thoi, bin phỏp c thoi, bin phỏp to xung t kch tớnh, bin phỏp tng phn. Vic s dng cỏc bin phỏp ngh thut ny gn lin vi vic xõy dng hỡnh tng nhõn vt ton vn v sinh ng [13, 27]. 1.2.1.Bin phỏp i thoi Theo T in Ting Vit ca Vin ngụn ng do Hong Phờ ch biờn thỡ i thoi l hỡnh thc núi chuyn qua li gia hai hay nhiu ngi vi nhau [16, 86]. Cun Lý lun vn hc, NXBGD, H, 1987 do Phng Lu ch biờn, cng ch ra rng: i thoi trong vn chng l hỡnh thc nh vn cỏc nhõn vt trũ chuyn, trao i, thm chớ tranh lun gay gt vi nhau v mt vn no ú. Cỏc mi quan h gia cỏc nhõn vt cng a dng, cỏc nhõn vt i thoi cng nhiu thỡ cng bc l c nhng c im thuc v tớnh cỏch, cỏ tớnh, ngh nghip, giai cp, la tui, gii tớnhca mỡnh. S bc l ú qua c ni dung li i thoi, qua c cỏch (hỡnh thc) nhõn vt i thoi. Chng hn, trong v kch Hamlet ca Secxpia, ta cú th thy c nhng c im v tớnh cỏch ca nhõn vt Hamlet v Clụiut qua on i thoi hi V, cnh 1. Vua : Chao ụi! Chao ụi! Hamlet Hamlet : Mt gó ly con b ó xi tht vua lm mi cõu cỏ ri li n con cỏ ó xi mi b. Vua : Nh ngi núi th cú ý gỡ ? Hamlet : Cú ngha gỡ õu, chng qua cng ch mun núi cho ngi hay mt ụng vua ó ng giỏ chu du nh th no trong bao t ca mt anh chng hnh kht. mn i thoi ny, Hamlet dựng mt th ngụn ng sc nhn, lnh lựng, lt trn ngay chõn tng ca Clụiut. Hamlet nh mun vch mt ch Bùi Thị Hồng 16 Khoa Ngữ Văn