Thơ tượng trưng, siêu thực với việc đọc hiểu văn bản đàn ghi ta của lor ca của thanh thảo

Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ NI DUNG CHNG 1 NHNG VN CHUNG 1.1. C s lớ lun 1.1.1. Tip nhn tỏc phm vn hc 1.1.1.1. Tip nhn vn hc l gỡ ? Tip nhn l : ún nhn cỏi t ngi khỏc, ni khỏc chuyn cho mỡnh [11; tr1225]. Tip nhn vn hc l hot ng chim lnh cỏc giỏ tr t tng, thm m ca tỏc phm vn hc, bt u t s cm th vn bn ngụn t, hỡnh tng ngh thut, t tng, cm hng, quan nim ngh thut, ti ngh tỏc gi cho n sn phm sau khi c [2; tr325]. V thc cht tip nhn vn hc chớnh l mt cuc giao tip, i thoi t do gia ngi c v tỏc gi qua tỏc phm. Nú ũi hi ngi c ho mỡnh vo tỏc phm vn hc, rung ng vi nú, lng nghe ting núi ca tỏc gi, thng thc cỏi hay, cỏi p, ti nng ca ngi ngh s sỏng to, bng trớ tng tng, kinh nghim sng, vn vn hoỏ, bng c tõm hn mỡnh. Ngi c khỏm phỏ ý ngha ca tng cõu, tng ch, cm nhn sc sng ca tng hỡnh nh, hỡnh tng nhõn vt, lm cho tỏc phm t mt vn bn khụ khan bin thnh mt th gii sng ng y sc cun hỳt. Nh vy, tip nhn vn hc l hot ng tớch cc trong tõm trớ ngi c, nhm bin vn bn thnh th gii ngh thut trong tõm trớ mỡnh. 1.1.1.2. Con ng sỏng to tỏc phm ca nh vn Trong bn thnh t to nờn chu k mt quỏ trỡnh sỏng tỏc v thng thc vn hc (thi i, nh vn, tỏc phm, bn c) thỡ nh vn vi t cỏch l ch th sỏng to, úng vai trũ quan trng nht. Mc ớch hot ng sỏng to ca nh vn 11 Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ l bin i i tng thm m khỏch quan thnh i tng thm m ch quan v cú kh nng tho món, nh hng nhu cu thm m xó hi. Quỏ trỡnh bin i ú gi l quỏ trỡnh sỏng tỏc. lm c iu ny nh vn phi cú nhng phm cht v nng lc c bit cựng tin trỡnh lm vic cụng phu. Phm cht v nng lc ũi hi nh vn cn phi cú l mt trc giỏc nhy bộn, mt tõm hn giu cm xỳc. H bit m rng tõm hn mỡnh ún c nhng õm vang ca cuc sng bng kh nng quan sỏt tinh t. Chớnh nh quan sỏt nh vn cú th tỡm hiu bn cht ca hin thc v tớch lu c vn sng. Hn na, nng khiu bm sinh cng l tin khụng th thiu hỡnh thnh mt ti nng vn hc, nhng nng khiu cú th phỏt trin hoc li tn. Mun cú ti nng ớch thc khụng phi ch cn mt nhõn t hỡnh thnh l nng khiu, m cũn cn c quỏ trỡnh trau di, rốn luyn v mi mt t tng, tỡnh cm, bn lnh, nhõn cỏch, vn sng, vn vn hoỏ, ngh thut vit vn v.v Khi cú y hai mt nng khiu vn chng v nng lc cm th nh vn s sỏng to nờn tỏc phm ca mỡnh. Thc t cuc sng c tớch lu ó c nh vn phn ỏnh qua lng kớnh ch quan ca tỏc gi to nờn tỏc phm. Vỡ th giai on sỏng to ca nh vn c khộp kớn trong chu trỡnh: Cuc sng nh vn tỏc phm c gi. Túm li ng trờn bỡnh din tip nhn quan sỏt thỡ con ng sỏng to tỏc phm ca nh vn l quỏ trỡnh khụng kộm phn gian kh: Quan sỏt - ghi nhn - chn lc - phn ỏnh, to nờn chnh th trung tõm l tỏc phm. Tỏc phm nh l mt t bo, l b mt ca i sng vn hc, l c s, l chic cu ni gia tỏc gi vi i sng v bn c. Ngi c ch cú th hiu c t tng, tỡnh cm ca tỏc gi thụng qua tỏc phm. 1.1.1.3. C ch ca hot ng tip nhn tỏc phm vn hc a. Hot ng c vn bn 12 Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ c l con ng, l cỏch thc tip nhn thụng tin. Trong dy hc vn, c va l mc ớch, va l k nng, va l phng phỏp nờn c chớnh l quỏ trỡnh truyn ti ngụn ng (trong vn bn vit) sang tớn hiu (õm thanh). ú l quỏ trỡnh khụi phc v õm thanh trong tỏc phm. c tỡm hiu tỏc phm vn chng c ghi nhn qua hai mt: K thut c v s nm vng ý ngha vn bn ngh thut. c vn bn theo cỏch no i na cui cựng ngi c cng cn phi nm c tỏc phm. Hiu c qua tỏc phm ú nh vn mun chuyn ti iu gỡ? Dng ý ngh thut ra sao? Cỏch s dng ngụn ng ca nh vn cú gỡ c ỏo, hp dn khụng? Khi c vn bn, ngi c cú th a ra nhng cm nhn khụng hon ton ging vi iu nh vn núi, h luụn úng vai trũ l ngi ng sỏng to. Tỏc phm vn chng ch xut hin trc bn c qua lp v vn bn, tc mt chui cỏc kớ hiu ngụn ng. Bi th, c l hot ng u tiờn, l con ng duy nht tip nhn mt tỏc phm vn chng. b. Hot ng phõn tớch Tỏc phm vn hc l mt chnh th thng nht, phõn tớch vn hc l thao tỏc chia nh, thỏo g tt c nhng tng quan vn khụng th tỏch ri nhau trong mt chnh th ngh thut ri ghộp hp li. õy l hot ng giỳp ngi c cú mt cỏi nhỡn sõu sc v tỏc phm. Tuy nhiờn, tin hnh hot ng phõn tớch khụng cú ngha l phõn tớch tt c mi yu t, chi tit trong tỏc phm. Vỡ cỏc chi tit trong tỏc phm khụng bao gi cú cht lng ngh thut nh nhau. Trong rt nhiu cỏc chi tit ú ch cú mt s chi tit th hin rừ giỏ tr ni dung v ngh thut ca tỏc phm. t trong bi cnh ca mt gi dy vn, vic tp trung vo mt s chi tit, hỡnh nh nh vy l vụ cựng cn thit hc sinh cú th nm vng ý ngha vn bn trong mt khong thi gian ngn trờn lp. 13 Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ Chng hn nh vi vn bn n ghi ta ca Lor-ca, giỏo viờn cn hng dn hc sinh tp trung vo hỡnh tng Federico Garcớa Lorca, ngi chin s t do, nh ngh s vi nhng cỏch tõn ngh thut; hỡnh tng ngh thut cõy n ghi ta ca Federico Garcớa Lorca. T ú giỳp hc sinh hiu c bi th chớnh l mt bi th ving va l mt bi ca, mt nim ng cm tri õm ca Thanh Tho i vi Federico Garcớa Lorca. Nh th, n vi tỏc phm vn chng khụng ch cn mt kh nng c lu loỏt, din cm m cn c mt hot ng cn mn, t m cú th cm nhn phong phỳ v sõu sc v tỏc phm, ú l hot ng phõn tớch. c. Hot ng ct ngha Ct ngha l hot ng lm rừ ngha ca tỏc phm thụng qua vic lm rừ ý ngha ca lp ngụn t v hỡnh tng trong tỏc phm. Ct ngha em li nhn thc chc chn, cú c s v tỏc phm vn hc. Khụng th hiu c tỏc phm vn hc nu khụng hiu c ý ngha ca ngụn t trong vn bn, c bit l cỏc chi tit, hỡnh tng ngh thut. Dy hc cỏc vn bn th vit theo phong cỏch truyn thng, giỏo viờn cn chỳ ý ti nhng t ng khú, xa l vi hc sinh, cng nh hng dn hc sinh nhn ra nhng c im v hỡnh tng nhõn vt, qua ú hiu c sõu sc v ni dung ca tỏc phm. i vi mt bi th hin i vit theo phong cỏch tng trng, siờu thc nh n ghi ta ca Lor-ca, hot ng ct ngha ny luụn chim gi mt v trớ quan trng, bi cú rt nhiu hỡnh nh, nhiu cỏch s dng ngụn ng xa l, khú hiu cn c gii ỏp. Ly vớ d nh ti sao Lor-ca vit: Khi tụi cht hóy chụn tụi vi cõy n ghi-ta, cn phi ct ngha cho hc sinh hiu rng ú khụng phi l mt cõy n ghi ta bỡnh thng m ú l biu tng cho nhng sỏng to ngh thut ca Lor-ca, nh ngh s mun th h sau hóy vt qua mỡnh cú nhiu sỏng to hn trờn con ng ngh thut. 14 Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ Nh vy ct ngha l hot ng quan trng trong c ch tip nhn vn chng. Ct ngha c mt cỏch thuyt phc ni dung phõn tớch l bng chng v sc cm, hiu thu c giỏ tr ni dung trong hỡnh thc tỏc phm. d. Hot ng bỡnh giỏ Trong c ch tip nhn tỏc phm thỡ hot ng bỡnh giỏ l hot ng cui cựng ca quỏ trỡnh tip nhn tỏc phm. Ton b vic bỡnh giỏ y c da trờn cỏc cn c hot ng c, phõn tớch, ct ngha. iu ú phn ỏnh trong c ch tip nhn tỏc phm vn chng bao gi cng kốm theo s ỏnh giỏ, bỡnh phm v tỏc phm vi nhng quan nim, t tng v tiờu chun thm m m mu sc cỏ nhõn ch ngha. Nú m ra giai on khỏch quan hoỏ ch th thm m ca cỏ nhõn ngi c. Trng tõm ca hot ng bỡnh giỏ l cỏi mi v ni dung v ngh thut ca tỏc phm. Cn trỏnh s bỡnh giỏ phin din, ch quan, bo th v cng trỏnh s nhi li ý kin ỏnh giỏ ca ngi i trc mt cỏch thiu bn sc. Túm li, tip nhn tỏc phm vn hc bao gm mt h thng cú quan h cht ch vi nhau: c, phõn tớch, ct ngha, bỡnh giỏ. Trỡnh t h thng ny l mt lp trỡnh n nh. c l yờu cu bt buc tip cn tỏc phm vn hc v nh hng cho s phõn tớch. Hot ng ct ngha xỏc nh tớnh chớnh xỏc ca ni dung phõn tớch. Hot ng bỡnh giỏ m rng i sõu hn vo giỏ tr tỏc phm bng s phong phỳ v y cỏ tớnh ca ngi tip nhn tỏc phm. 1.1.1.4. Nhng khú khn trong tip nhn tỏc phm vn chng Tip nhn tỏc phm vn chng thc cht l mt quỏ trỡnh giao tip, s giao tip gia tỏc gi vi ngi tip nhn, l mi quan h gia ngi núi v ngi nghe, ngi vit v ngi c, ngi by t v ngi chia s, cm thụng. Bao gi ngi vit cng mong mun ngi c hiu mỡnh, cm nhn nhng iu mỡnh gi gm, kớ thỏc. Song trong cuc giao tip gia tỏc gi vi ngi tip nhn 15 Khoá luận tốt nghiệp Bùi Thị Thuỳ thụng qua tỏc phm vn chng, bờn cnh tớnh khỏch quan cn m bo thỡ ngi c cũn gp muụn vn khú khn, cn tr khi tip nhn. Trong quỏ trỡnh tip nhn, trc tiờn ngi c phi vt qua hng ro khong cỏch v thi gian v khụng gian lch s. Khi tip nhn tỏc phm vn hc ngi c núi chung v hc sinh núi riờng u b chia ct bi quỏ kh v hin ti. Nhng khú khn do s khỏc bit v hon cnh lch s, tõm lý ca mi thi i s khin bn c khú hiu vi nhng gỡ tỏc phm cp. Thờm vo ú, s khỏc bit trong phong cỏch ngh thut, nht l s khỏc bit trong phong cỏch ngụn ng vn hc gia hin ti v quỏ kh. c tỏc phm vn hc, trc ht ngi c vp phi hng ro ca nhng t ng, a danh, in c, thi liu xa l, khú hiu. i vi nhng tỏc phm c vit theo phong cỏch ca nhng trng phỏi th, vn hin i, chng hn nh n ghi ta ca Lor-ca c vit theo phong cỏch tng trng, siờu thc, cũn xut hin rt nhiu t ng m h, khú hiu. õy ngoi khõu trung gian phiờn dch ca phn chỳ thớch trong sỏch hoc nhng li gii thớch ca thy cụ cũn cn mt vn vn hoỏ nht nh cú th hiu v cm nhn. Nh vy, cú rt nhiu khú khn khi tip nhn tỏc phm vn chng. Trong phm vi ti ny, ngi vit chn con ng tip nhn tỏc phm vn chng theo c im th loi, t trong mi liờn h mt thit vi phng phỏp sỏng tỏc, v cỏc khỏi nim lớ lun khỏc cú liờn quan nh phong cỏch ngh thut, lch s vn hc, thi phỏp, vi mong mun gim thiu nhng khú khn trờn. 1.1.2. Th loi vi vn tip nhn tỏc phm vn chng 1.1.2.1. Khỏi nim loi th Loi th l mt khỏi nim kộp gm hai khỏi nim: loi v th. Loi l phng thc nh vn s dng to ra hỡnh tng ngh thut ca tỏc phm. Trong cun ngh thut thi ca, Arixtt ó chia thnh ba loi c bn: t 16